مدیریت دانش: تاریخچه، اهمیت، اصول، انواع و مراحل آن

مدیریت دانش به عنوان یکی از مهم‌ترین جنبه‌های مدیریت سازمانی در دهه‌های اخیر شناخته شده است. این مفهوم به فرآیند ایجاد، به اشتراک‌گذاری، استفاده و خروجی آن و اطلاعات در یک سازمان اشاره دارد. در این مقاله، به بررسی تاریخچه، اهمیت، اصول، انواع و مراحل این مفهوم مهم سازمانی پرداخته خواهد شد.

تاریخچه مدیریت دانش

این حوزه به عنوان یک حوزه علمی و عملی در دهه 1990 میلادی مطرح شد. با گسترش فناوری اطلاعات و ارتباطات، سازمان‌ها به تدریج اهمیت دانش را به عنوان یک دارایی استراتژیک درک کردند. اولین تلاش‌ها برای سیستماتیک‌سازی دانش در سازمان‌ها به دهه‌های 1960 و 1970 برمی‌گردد، زمانی که مفاهیم مربوط به اطلاعات و سیستم‌های اطلاعات مدیریت (MIS) توسعه یافت. اما این حوزه به شکلی که امروزه می‌شناسیم، در دهه 1990 با انتشار کتاب‌ها و مقالات علمی در این زمینه و برگزاری کنفرانس‌های بین‌المللی به اوج رسید.

سازمان های هوشمند از اشتباهات گذشته درس می گیرند، فراموشی نشانه کم هوشی است.

اهمیت مدیریت دانش

1. افزایش بهره‌وری: با به اشتراک‌گذاری دانش و تجربیات، کارکنان می‌توانند به بهره‌وری بیشتری دست یابند و از تکرار اشتباهات جلوگیری کنند.
2. نوآوری و خلاقیت: مدیریت دانش به تسهیل فرآیند نوآوری و ایجاد ایده‌های جدید کمک می‌کند.
3. بهبود تصمیم‌گیری: دسترسی به دانش مناسب و به‌موقع به مدیران کمک می‌کند تا تصمیمات بهتری بگیرند.
4. مزیت رقابتی: سازمان‌هایی که دانش خود را به خوبی مدیریت می‌کنند، می‌توانند مزیت رقابتی پایدار ایجاد کنند.
5. حفظ دانش سازمانی: با مدیریت دانش، سازمان‌ها می‌توانند دانش کارکنان بازنشسته یا ترک‌کننده را حفظ و از آن استفاده کنند.

اصول مدیریت دانش

1. شناسایی و مستندسازی دانش: شناسایی منابع دانش و مستندسازی آن‌ها به گونه‌ای که قابل دسترسی و استفاده باشد.
2. به اشتراک‌گذاری دانش: ایجاد فرهنگ سازمانی که به اشتراک‌گذاری دانش را تشویق کند.
3. استفاده مؤثر از فناوری اطلاعات: استفاده از ابزارها و سیستم‌های فناوری اطلاعات برای جمع‌آوری، ذخیره‌سازی و به اشتراک‌گذاری دانش.
4. حمایت مدیریت ارشد: تعهد و حمایت مدیریت ارشد سازمان برای پیاده‌سازی و نگهداری سیستم‌های مدیریت دانش.
5. پیوستگی و بهبود مستمر: مدیریت دانش یک فرآیند مداوم است که نیاز به بازبینی و بهبود مستمر دارد.

انواع دانش

دانش در سازمان‌ها به دو دسته اصلی تقسیم می‌شود:

1. دانش آشکار (Explicit Knowledge): دانشی که به راحتی قابل مستندسازی و انتقال است، مانند اسناد، گزارش‌ها، راهنماها و دستورالعمل‌ها.
2. دانش ضمنی (Tacit Knowledge): دانشی که در ذهن افراد قرار دارد و به سختی قابل مستندسازی و انتقال است، مانند تجربیات، مهارت‌ها و بینش‌ها.

مراحل مدیریت دانش

1. شناسایی دانش: شناسایی منابع دانش در سازمان، از جمله دانش آشکار و ضمنی.
2. خلق دانش: ایجاد دانش جدید از طریق تحقیق و توسعه، آموزش و یادگیری، و تعاملات کارکنان.
3. ذخیره‌سازی دانش: جمع‌آوری و ذخیره‌سازی دانش در سیستم‌های قابل دسترسی، مانند پایگاه‌های داده و مخازن دانش.
4. به اشتراک‌گذاری دانش: تسهیل فرآیند به اشتراک‌گذاری دانش بین کارکنان و واحدهای سازمانی.
5. استفاده از دانش: به کارگیری دانش ذخیره‌شده برای حل مسائل، اتخاذ تصمیمات و بهبود فرآیندها.
6. نگهداری و به‌روزرسانی دانش: بازبینی و به‌روزرسانی دانش به منظور حفظ دقت و ارتباط آن با تغییرات سازمانی و محیطی.

نتیجه‌گیری

مدیریت دانش به عنوان یکی از عوامل کلیدی موفقیت در سازمان‌های امروزی شناخته می‌شود. با توجه به اهمیت دانش به عنوان یک دارایی استراتژیک، سازمان‌ها باید به طور فعال به شناسایی، خلق، ذخیره‌سازی، به اشتراک‌گذاری و استفاده از دانش بپردازند. پیاده‌سازی اصول و مراحل آن می‌تواند به افزایش بهره‌وری، نوآوری، بهبود تصمیم‌گیری و ایجاد مزیت رقابتی کمک کند. به همین دلیل، این حوزه باید به عنوان یک جزء اساسی از استراتژی‌های سازمانی در نظر گرفته شود.

جهت دریافت مشاوره ساعتی کسب و کار با ما در تماس باشید

شرکت توسعه کسب وکار راه ایده آل

مطالب پیشنهادی: مدیریت تحول